اطلاعات مورد نیاز

برای نوشتن یه تکست پر متحوی و زیبا داشتن اطلاعات اولیه از ادبیات و شعر واجب است ، چون وقتی شعری نوشته می شود دلیل و منطق آن قابل درک باشد و مخاطب شعر را بی محتوی نخواند.
حداقل شما باید بدانید که :
آرایه های ادبی و قالب های شعری چه هستند و چگونه به کار می روند.
و در کنار این ها اگر اطلاعاتی راجع به قالب های شعری جهانی هم  داشته باشید کمک شایانی به شما خواهد کرد.
مثال : سونت ، هایکو ، ویلانل و...
دو مورد از قالب های مشهور شعری که در رپ فارسی بیشتر از بقیه قالب ها استفاده می شود
1- مثنوی که بخش عظیمی از تکست های رپ فارسی را در بر می گیرد :
واژه ی مثنوی از کلمه ی "مثنی" به معنی دوتائی گرفته شده است. زیرا در هر بیت دو قافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می کند. مثنوی را می توان به شکل زیر تصویر کرد:

......................الف///////// ...................... الف
...................... ب////////// ...................... ب
...................... ج ////////// ...................... ج
....................... د ////////// ....................... د

از آنجا که مثنوی به لحاظ قافیه محدودیت ندارد بیشتر برای موضوعات طولانی به کار می رود.
خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی ، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می شود.
سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه سنایی، خمسه نظامی  و مثنوی مولوی اشاره کرد.
قدیمی ترین مثنوی سروده شده- که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست- مربوط به رودکی است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم در آورده بود.
نمونه ای از مثنوی از بوستان سعدی

یکی گربه در خانه زال بود--- که برگشته ایام و بد حال بود
روان شد به مهمان سرای امیر--- غلامان سلطان زدند شر به تیر
چکان خونش از استخوان می دوید---همی گفت و از هول جان می دوید
اگر جستم از دست این تیر زن--- من و موش و ویرانه پیر زن

نمونه بیت هایی از مثنوی در رپ فارسی :
مثال1
من نگرانم واسه تاریخ تحریف شده / واسه مغز جَوُنایی که تحریک شده
مثال2
نفس بکش این آسفالته که بوی خون میده / دقت کن یه جَوُن اون گوشه داره جون میده
مثال 3
بابا از وقتی که تیغ گذاشتی زیر گلوی مامان / اینو فهمیدم که خیلی زود باید وایسم روی پاهام
چیز دیگه ای ندیدم ولی شنیدم با گوشام / چون قفل در اتاق نمی ذاشت ببینه چشام

2- بحر طویل که خیلی زیاد استفاده می شود و بابک تیغه به خوبی از این قالب شعری استفاده می کند.
بحر طویل نوعی شعر یا نثر موزون در ادبیات فارسی است. قالب بحر طویل بیشتر برای بیان سخنان طنز یا هزل (لاف یا سخن بیهوده) کاربرد دارد. اما برخی شعرهای جدی‌تر مانند مرثیه‌ها و مُناظره‌ها نیز با قالب بحرطویل نوشته شده‌اند.
بحر طویل قالبی شعری است که در آن برخلاف سایر قالب‌های شعر سنتی فارسی ، مصراع‌های مساوی و بیت وجود ندارد. در عوض ، بحر طویل از یک یا چند قسمت با نام بند تشکیل می‌شود. هر بند به بخشهای هماهنگ که گاه مسجّع و هم قافیه هستند تقسیم شده است. معمولا پایان بندها را قافیه و ردیفی که در پایان همه بندها تکرار می‌شود مشخص می‌کند.
سرودن بحر طویل از دوره صفویه به بعد مرسوم شده است.

نمونه بحر طویل از سید ابولقاسم نباتی
منبع چشمه هر کلمه که جاری شود از نطق و بیان، کام و زبان، اسم خداوند عظیم است که از لطف و کرم داده به هر نوع بشر عقل و هنر، قوت ادراک دو ابرو و دو گوش و دو بصرعارض مانند قمر، سرو قد و موی کمر کاسه سر مدّ نظر، هوش و بر و دوش و بنا گوش و لب نوش و خط عنبر ریحان دو صف لشکرمژگان، دهان پسته خندان ز لب لعل بدخشان زصنعش شده منظوم چنان گوهر دندان که یکی پیش خردمند بُود به زهزاران دُر و مرجان.

نمونه ای از بحر طویل در رپ فارسی :
حتماٌ با خودت میگی که شام خوردی زیاد و شکمت پره ، این کابوسه و فردا که پرم من از خواب یه دره توبه بازه
اما رفیق تو که تازه شدی بیدار از خوابو مردی فاتح مع الصلوات ، چی کار کردی که هی باز می کنی توبه ، کفره اون که به انکره کار میکنی منکر ، تو که می دونی ننوشتس این قانون و ازش برنگشته کسی که بکنه تعریف ، تو با عمامت و من با کلاه رپی جفت همیم گفته رد شیم از رو یه پل کاملا مساوی ، گناهه هرکی اونو به پایین میده هل
دیره بجنب حاجی که نوبت توست صدا میزنن تورو یالا یه قدم جلو ، ای نشونه خدا روی زمین اما به کفر میتونی شعبده کن خدارم دو دره کنه ، میخوای دم براش بزنی از شعاره دین؟ که فک قفله میگه فقط گفتار نیک؟ تو ترسیدی اما نه از آتیش و دود چون تو جهنم خبری از اینا نبود
آرایه های ادبی (زیبایی های شعر و تکست)
معمولا زیبا ترین شعر ها و تکست ها آرایه های ادبی فراوانی دارند.
آرایه های ادبی ای که بیش از بقیه آرایه ها استفاده می شود (مخصوصا در رپ فارسی) :

1- واج آرایی : به تکرار یک حرف صامت یا مصوت در یک بیت یا عبارت گفته می‌شود به گونه‌ای که طنین آن در گوش بر جای بماند و باعث پیدایش موسیقی آوایی در آن بخش از سخن شود.

مثال 1 : رشته تسبیح اگر بگسست معذورم بدار / دستم اندر ساعد ساقی سیمین ساق بود
واج آرایی با تکرار صامت (س)

مثال 2 : من اهل عملم بعد عربدم مساله علناً نه بعداً کسی نیست که نداشته باشه اثرم
واج آرایی با تکرار (ع)
مثال 3 : حالا منو ورقه روی ورقه قلمه روی تنمه عرقِ
واج آرایی با تکرار (ق)


2- جناس : در جناس تام ، تمام صامت‌ها و مصوت‌های دو کلمه یکسان هستند ، اما معنی آنها با یکدیگر متفاوت است. به عبارتی دیگر، واژگانی که دو بار در یک بیت یا عبارت به کار می‌روند و هر بار معنایی متفاوت از آنها برداشت می‌شود ، متجانس‌اند.

مثال 1 : خرامان بشد سوی آب "روان" / چنان چون شده باز یابد "روان"
"روان" در مصرع اول به معنی جاری و درمصرع دوم به معنی جان و روح است
مثال 2 : دست تو تو دسته زنجانه / وقتی دست ما دسته زنجانه
زنجان در مصرع اول منظور زن مورد علاقه یا دوس دختر مورد علاقه هست و در مصرع دوم به معنای شهر زنجان است
مثال 3 : ترجیح میدیم بگن اوباشیم / تا عین تو گرد و تو خالی مث اُ باشیم
اوباشیم در مصرع اول به معنی اراذل و خلاف کار و در مصرع دوم اُ (o) انگلیسی منظور شده

3- مراعات نظیر : آوردن دو یا چند واژه در یک بیت یا عبارت که در خارج از آن بیت یا عبارت نیز رابطه‌ای آشنا و خاص میان آنها برقرار باشد

مثال 1 : ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند /  تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
ابر و باد و مه و خورشید و فلک همگی جز عناصر و پدیده‌های طبیعت هستند

مثال 2 : اینجا همه چشم پاکن و شکم سیرن /  به جون خودت هر چی که بگی دیدن
چشم پاکن ، شکم سیرن ، جون خودت ، دیدن ، همگی جزء جسم و روح انسان هستند

4- تشبیه : عبارت است از مانند کردن چیزی به چیز دیگر به علت وجود شباهت هایی بین آن دو . این آرایه به کرات در هر دو نوع شعر استفاده میشود و زیبایی خاصی به شعر میبخشد . استفاده از تشبیهات مختلف در عین زیبایی ، دشواری چندانی در به کار بردنشان نیست به همین دلیل ما حتی در صحبت های روزانه نیز از تشبیهات مختلف استفاده میکنیم .

مثال 1 : یاد و خاطرش باز دوباره تش (تهش ، آخرش) ، رابطه خوندست با تو فاتحش ، پس بیا دوتایی خاکش کنیم ، پاک کن و بیار اصلا پاکش کنیم
منظور از خاکش کنیم و پاکن بیار پاکش کنیم ، فراموشی و از یاد بردن خاطره هاست ، از یاد بردن افکار و خاطرات قبلی رو به پاک کردن با پاک کن و خاک کردن (دفن کردن) تشبیه کرده

مثال 2 : بند دیویست گرم گوشت لای پاشی ؟ خودتو میخواد یا خودتو با یه ماشین؟
مصرع اول آلت تناسلی رو به گوشت لای پا و کل مصرع رو به شهوت رانی تشبیه کرده ، و در مصرع دوم مشاین رو به مادیات و کل مصرع رو به پول پرستی و علاقه به پول تشبیه کرده

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آرایه های ادبی به کتاب ها و اینترنت مراجعه کنید.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: